دونیا دیللری بؤلوملری

دونیا دیللری ، دیلچی عالیملری باخیمیندان دؤرد قوروپا بؤلونور :
  1:تک هیجالی
  2:تحلیلی
  3:قالبی
  4:التصافی یا پیوندی

تک هیجالی دیللر: او دیللره دئیللرکی ، او دیلده کؤک سؤزلر اؤزلرینه شکیلچی گؤتورمه ییرلر و هر بیر فعل و سؤز ، موختلیف تک هیجالی سؤزلردن تشکیل اولونور.
مثلا دیلیمیزده صرف اولونان : "گَلیرَم ، گَلیرسَن ، گَلیر" فعلی بو دیللرده " من گَل ، سن گَل ، او گَل " کیمی صرف اولونور و شکیلچی گؤتورمه ییر.  تک هیجالی دیللرایچیندن : چین ، تبّت و آسیانین جنوب شرق دیللرینی میثال گتیرمک اولار.

تحلیلی دیللر: بو دیللره (هیند-آوروپایی) دیللرده دئییلر. تحلیلی دیللرین کؤکو اون شکیلچی (پیشوند) و سون شکیلچی (پسوند) گؤتوره رک اونون فعل کؤکلری سؤزلری صرف اولوناندا بعضی زامانلاردا دَییشیلیر و بو دَییشیلمه هئچ بیر قایدا قانونا باغلی دئییل : مثلا تحلیلی قوروپوندا اولان فارس دیلینده "پخت" کؤکوندن "پختم" و "می پزم" سؤزلری دوزلَیرکی ، ایکینجی سؤزده کوک دَییشیلیر و "پز" اولور؛ و یا اینگیلیس دیلینده "Go" کؤکلو فعلدن ، کئچمیش زاماندا "Went" فعلی یارانیب و اصلی کؤک تام شکیلده دَییشیر.
اولو دیللردن ، اسکی فارس (فرس) ، پهلوی ، . یئنی جانلی دیللردن هیندی ، پشتو ، فارسی ، کوردی ، ائرمنی ، روسی و عمومیتله آوروپا دیللری تحلیلی دیللرقوروپوندادیر.

قالبی دیللر: بودیللره (سامی) دیللرده دئییلیر؛ قالبی دیللرده سؤزون کؤکو موختلیف قالیب لرده صرف اولونور و صرف اولونان زامان کؤک سؤزلرین عنصرلری بیر-بیریندن آیریلارکن آرادان گئتمه ییرلر ، مثلا "عمل" کؤکوندن دوزه لن "عامل" ، "معمول" ، "مستعمل" سرزلرینده "ع" ، "م" ، "ل" عنصرلری هر یئرده اؤز وارلیقلارینی ساخلامیشلار.
اسکی و اؤلو دیللردن : آرامی ، بابلی ، اَکِدی ، ویئنی و جانلی دیللردن عربی ، عِبری ، آشوری دیللر سیراسیندادیر.

التصافی دیللر: بو دیللر "اورال-آلتاییک" دیللری ده دئییلیر.بودیللرین کرکلری اون شکیلچی گؤتورمه ییرویالنیزسون شکیلچی گؤتورور.
مثلا تورک دیلی نین "گؤرمک" مصدرینده "گؤر" سؤزو کؤکدور، بو کؤکه شکیلچیلرآرتیرماقلا هم یئنی سؤزلر دوزَلتمک اولارو هم موختلیف زامانلاردا صرف اولونا بیلر، مثلا "گؤز" کؤکونه "ونتو" شکیلچی سی آرتیرماقلا "گؤرونتو" سؤزو دوزلَییر، عین حالدا بو فعل موختلیف زامانلاردا صرف اولونارکن اونون کؤکو همشه ثابیت قالیر و هئچ واخت دییشیلمه ییر؛ مثلا : بو فعلین صرفی، دیلمیزین چئشیتلی زامانلاریندا بئله اولور:

شهودی کئچمیش (ماضی مطلق)
گؤردوم
گؤردون
گؤردو
گؤردوک
گؤردونوز
گؤردولر

ایندیکی زامان (حال)
گؤرورَم
گؤرورسَن
گؤرور
گؤروروک
گؤرورسونوز
گؤرورلر

قطعی گله جک زامان (آینده مطلق)
گؤره جه یم
گؤره جَکسن
گؤره جَک
گؤره جه ییک
گؤره جک سینیز
گؤره جکلر

"گؤر" کؤکو بو اوچ زاماندا صرف اولونارکن دَسسشمه دی و باشقا زامانلاردا دا هئچ واخت دَییشمز. اسکی دیللردن سومئر، ایلام ، اورارتو و ماننا دیللری؛ و یئنی و جانلی دیللردن تورک ، فنلاند، کره، مَجار، و مَنچور دیللری التصافی دیللر قوروپوندادیر.

قایناق :دیلیمیزین ساده قیرامئری ( حسن راشدی )