سهراب مبشری:
دو چهره رضا پهلوی
رضا پهلوی در اواخر خردادماه به مناسبت مرگ کریم ورهرام ژنرال ارتش شاهنشاهی، پیام تسلیتی فرستاده و در آن، ورهرام را «سربازی میهندوست و خدمتگزار لایق ارتش شاهنشاهی» و «سرباز فداکار ایران» نامیده است.
ورهرام کسی است که در مقام رئیس ستاد لشکر آذربایجان، در سرکوب جنبش ملی این خطه در سال ۱۳۲۶، نقش مهمی بر عهده داشت.
در آن زمان، ده ها هزار تن از هموطنان ترک ما تنها به علت ترک بودن و طرفداری از جنبش ملی خود،( (شهید پیشه وری ) به دست یا به دستور امثال ورهرام ها قتل عام شدند. خاطره تلخ کشتارها، تجاوزها و غارت هایی که توسط ارتش شاهنشاهی و اوباشی مانند ذوالفقاری ها به دنبال شکست جنبش ملی صورت گرفت، هنوز برای بسیاری از هم میهنان آذربایجانی ما حکم کابوسی سهمگین را دارد که بر هم زننده رویای شیرین زندگی آرام و مسالمت آمیز و برابرحقوق اقوام ایرانی در کنار یکدیگر است.
باید به نیات سیاستمدارانی شک کرد که بسته به مخاطب، آنچه را که می گویند و چهره ای را که از خود ارائه می دهند، برمی گزینند. رضا پهلوی این روزها بسیار می کوشد تا در انظار آزادیخواهان ایران و نسل جوان بپاخاسته در میهن ما، به عنوان شخصیتی لیبرال جلوه کند که تنها دغدغه او، برقراری یک دمکراسی لائیک در ایران است. او برای این نسل از کانالهای تلویزیونی ماهواره ای، به یک گونه سخن می گوید، اما به گونه ای دیگر برای سالخوردگان بازمانده از هیأت حاکمه پیشین ایران که به ویژه در آمریکا مسکن گزیده اند و در رضا پهلوی، امیدی برای احیای سلطنت پهلوی و بازگشت پیروزمندانه به ایران می بینند. مشکل رضا پهلوی در این است که هم می خواهد این طرفداران سنتی خاندانش را راضی نگه دارد و هم در میان جامعه جوانی که هفتاد درصد آن دوران پهلوی را یا اصلاً ندیده یا آگاهانه تجربه نکرده است، به عنوان سیاستمداری مدرن و امروزی جا باز کند. رضا پهلوی نه می تواند حقیقت را به ژنرال ها و ساواکی های پدرش بگوید، این حقیقت که آنها برای پروژه دمکراسی در ایران بیشتر نقش مزاحم و موی دماغ را دارند، و نه جرأت دارد امثال پیامهایی را که به مناسبت مرگ قصابان رژیم پدرش می فرستد، از طریق ماهواره به اطلاع جوانان ایران برساند .
رضا پهلوی نمی تواند به جوانان تبریزی بگوید به خیابانها بیایید و بیافزاید که درباره قاتل پدربزرگهای آنها چه گفته است. او نمی تواند از همزیستی برادرانه و خواهرانه اقوام ایرانی سخن بگوید و در همان جمله، قتل عام مردم آذربایجان را فداکاری و خدمتگزاری بنامد. پس ناچار است برای خود دو چهره بسازد، یکی برای ارائه در آمریکا، در محافلی که تا از طریق بیولوژیک منحل نشده اند، پایگاه نقد خاندان پهلوی محسوب می شوند، و دیگری برای یک جامعه هفتاد میلیونی که از دیو و دد ملول است و او را رهبران و سیاستمدارانی امروزی آرزوست، جامعه ای که از هر چه قهر و سرکوب و خشونت و هر چه بنیانگذار قهر و سرکوب است بیزار است، جامعه ای که به همین دلیل می خواهد از حکومتهای سرکوبگر گذشته و حال تبری بجوید و طرحی نو در اندازد.
بیلیندیگی کیمی میللی مسئله دئدیکده بیر میللتی تمثیل ائده جک بوتون پارامئترلر نظره آلینمالیدیر. بو باخیمدان آذربایجان میللی مسئله سینی اله آلارساق، کئچمیش 81 ایلده کی فارسلیق حاکیمیتی آذربایجان دیل و مدنیتی نین دوشمنی اولاراق اورتایا چیخماغا چالیشمیشدیر. بو دوشمنلیکلر بعضن قودورقانلیق دورومونا چاتاراق 1946 اینجی ایلده گونئی آذربایجاندا آذربایجان میللی حؤکومتی طرفیندن حاضیرلانمیش درسلیک کیتابلاری نین یاندیریلماسی ایله نتیجه لنمیشدیر. آذربایجان شاعیری صمد وورغون بو کیتاب یاندیرمالارا پاریسده ائتدیگی چیخیشیندا آشاغیداکی شعر ایله اؤز موناسیبتینی بیلدیرمیشدیر:
"جلاد!سنین قالاق قالاق یاندیردیغین کیتاب لار مین کمالین شهرتی دیر، مین اورگین آرزیسی
بیز کوچوروک بو دونیادان اونلار قالیر یادیگار هر ورقه نقش اولونموش، نئچه اینسان دویغوسی
مین کمالین شهرتی دیر، مین اورگین آرزیسی
یاندیردیغین او کیتابلار، آلاولانیر یاخشی باخ! او آلاولار شعله چکیپ شفق سالیر ظولمته
شاعیرلرین نجیب روحی مزاریندان قالخاراق آلقیش دیییر عشقی بویوک بیر قهرمان میللته
او آلاولار شعله چکیپ شفق سالیر ظولمته!
جلاد! منیم دیلیمده دیر بایاتیلار قوشمالار دئه اونلاری هئچ دویدومی سنین او داش اوره گین؟
هر گرایلی پرده سینده مین آنانین قلبی وار هر شیکسته م اولادی دیر بیرمقدس دیله یین
دئه اونلاری هئچ دویدومی سنین او داش اوره گین؟
سویله! سن می خور باخیرسان منیم شعر دیلیمه؟ قوجا شرقین شهرتی دیر فیضولی نین غزلی
سن می «ترک خر» دیییرسن اولوسوما ائلیمه؟ داهی لره سوت وئرمیشدیر آذربایجان گوزلی
قوجا شرقین شهرتی دیر فیضولی نین غزلی
جلاد!یانیپ اود اولسا دا کوله دؤنمز آرزیلار طبیعتین آنا قلبی قول دوغمامیش اینسانی!
هر اورگین اؤز دونیاسی بیر سعادت آرزیلار قانلار ایله یازیلمیشدیر هر آزادلیق داستانی
طبیعتین آنا قلبی قول دوغمامیش اینسانی!
ازل باشدان دوشمنی دیر اوزی موردار قارانلیق هرتوپراقین اؤز عشقی وار هر میللتین اؤز آدی
کائیناتا دییشمه رم شهرتیمی بیر آنلیق منم اودلار اؤلکه سینین گونش دونلی اوولادی!
هرتوپراقین اؤزعشقی وار هر میللتین اؤز آدی!
نه دیر او دارآغاجلاری؟دئه! کیملردیر آسیلان؟ اویونجاق می گلیرسنه وطنی مین حق سسی؟
دایان!دایان!اویاق گزیرهر اورکده بیر آصلان بوغازیندان یاپیشاجاق اونون قادیر پنجه سی
اویونجاق می گلیرسنه وطنی مین حق سسی؟
جلاد!سن می دین قیریرسان فدائیلر نسلینی؟ میللتیمین صاف قانیدیر قورت کیمی ایچدیگین قان
زمان گلیر!...من دویورام اونون آیاق سسینی شهید لرین قیام روحی یاپیشا جاق یخه نده ن
میللتیمین صاف قانیدیر قورت کیمی ایچدیگین قان
بیر واراق لا تاریخ لری! اوتان منیم قارشیمدا آنام تومروس کسمه دی می کیخسرووون باشینی؟
کور اوغلونون ستارخانین چلنگی وار باشیمدا نسیل لریم قویمایاجاق داش اوستونده داشینی
آنام تومروس کسمه دی می کیخسرووون باشینی؟
سورآتینی! دورت ناللی چاپ! میدان سنیندیر آنجاق من گوروره م آل گئینیپ گلن باهار فصلینی
قوجاشرقین گونشی دیر یاراندیغیم بوتورپاق من یئتیردیم آل بایراقلی انقلابلار نسلینی
من گوروره م آل گئینیپ گلن باهار فصلینی."(1)
اوسته کی اورک آغریلارینی نظره آلاراق گوئنی آذربایجاندا میللی بیلینجین گلیشمه سی و میللی دیرچه لیشین باشلانماسی نین یانی سیرا آذر آیی نین 26 سی هر ایل گونئی آذربایجانلیلارین درسلیک کیتابلاری نین فارس شوونیستلری و اونون گونئی آذربایجانداکی عامیللری طرفیندن یاندیریلماسی گونو اولاراق عزیزله نه رک بو مدنیت سیزلیگین قارشی سینی آلماق، آذربایجان دیل و مدنیتینه ماراغی آرتیرماق اوچون ایچریده کی آذربایجان میللی فعاللاری بوگونو بیر بیرلرینه و دوستلارینا کیتاب هدیه ائتمگه چالیشمالارینا باخمایاراق فارس راسیستلری و اونلارین آذربایجانداکی اویونجاقلاری آذربایجان میللی حرکتینی دونیا ایجتماعیتینده ایزوله ائتمک و حاکیمیت طرفیندن باسقی آلتینا آلدیرماق اوچون بیلگی سایار (کامپیوتئر) وسیله سی ایله سیموله اولموش خیالاتی عکسلری بعضی اینتئرنئت سیته لری واسیطه سی ایله یایماغا چالیشدیقلارینا تانیق اولوروق. بو آرادا پان ایرانیستلرین قویروغو کیمی تانینمیش و آذربایجان منلیگی و کیملیگی علیهینه آشکارجا ساواش آچمیش پیمان پاکمهر ذات عالی نین ده فارس راسیستلیگی اوچون وئردیگی امک فارس راسیستلری نین تقدیرینه لاییق گؤرونمه لیدیر. ایجنا نیوز آدلی سیته ایسه، مسئولیتسیزجه یایدیغی عکسلری پیمان پاکمهردن اله گتیردیگینی ادعا ائدیر، اوخویوروق:
"ایجنا نیوز/ خبرگزاری جوانان آزادیخواه ایران: آقای پیمان پاکمهر عکسهایی از آتش زدن کتابهای مربوط به فردوسی ، سعدی و همچنین کوروش برای ما ارسال داشته ولی ایشان هیچ گونه اشاره ای به زمان و یا مکان این خبر نکرده است . ایشان در پیغام کوتاهی مدعی شده است که آتش زدن این کتابها از سوی تجزیه طلبان صورت گرفته است که به احتمال زیاد منظور ایشان از تجزیه طلبان همان استقلال طلبان آذربایجان می باشد."(2)
اوسته گؤروندوگو کیمی ایستر فارس شوونیست قویروغو کیمی تانینمیش غرضلی پیمان پاکمهر، ایسترسه ده اؤزلرینی "ایجنا نیوز/ خبرگزاری جوانان آزادیخواه ایران" آدلاندیران محفلین هدفی آذربایجان میللی مسئله سینی دونیا ایجتماعیتی نین نظریندن یاییندیرماق مقصدی گودور دئیه دوشونمه لی ییک. دئمک، بیر یاندان "ایجنا نیوز" پیمان پاکمهردن آرا آچماغا چالیشدیغینا باخمایاراق باشقا یاندان هئچ بیر فاکتا اساسلانمایان شکیللری یایماقلا اؤزونو باشقا پان ایرانیستلره بنزتمگه چالیشمیش گؤرونور. بو مسئله اوزره آذربایجان میللی و مدنی تشکیلاتلاری داها دریندن دوشونمه لی و ایران دونونا بورونموش موختلیف بویاقلی فارس راسیستلری و فاشیستلری نین تله تاولامالارینا اویمامالاری نین یانی سیرا، آذربایجان ایجتماعیتینی آییق و ساییق اولماغا چاغیرمالیدیرلار. بوگون آذربایجانلیلارین میللی دوشمنلری فارسلارین افسانه لری و کئچمیشده کی ادبیاتچیلاری دئییل، نیظام اینتیظام آلمیش آذربایجان میللی منلیگی و کیملیگینی هدف آلمیش فارس شوونیبستلیگی و راسیستلیگیدیر.
قایناقلار:
1 صمد وورغون، یاندیریلان کیتابلار، آذربایجان، باکی نشریاتی.
2 ایجنا نیوز/ خبرگزاری جوانان آزادیخواه ایران: عکسهایی از آتش زدن کتابهای شاهنامه فردوسی و... تاریخ : 29/9/1385 ساعت :22:30: http://www.ijna-ir.com/tazeha/news_2473.htm
ایشیق سؤنمز 22.12.2006
|
|
دونیا دیللری ، دیلچی عالیملری باخیمیندان دؤرد قوروپا بؤلونور :
1:تک هیجالی
2:تحلیلی
3:قالبی
4:التصافی یا پیوندی
تک هیجالی دیللر: او دیللره دئیللرکی ، او دیلده کؤک سؤزلر اؤزلرینه شکیلچی گؤتورمه ییرلر و هر بیر فعل و سؤز ، موختلیف تک هیجالی سؤزلردن تشکیل اولونور.
مثلا دیلیمیزده صرف اولونان : "گَلیرَم ، گَلیرسَن ، گَلیر" فعلی بو دیللرده " من گَل ، سن گَل ، او گَل " کیمی صرف اولونور و شکیلچی گؤتورمه ییر. تک هیجالی دیللرایچیندن : چین ، تبّت و آسیانین جنوب شرق دیللرینی میثال گتیرمک اولار.
تحلیلی دیللر: بو دیللره (هیند-آوروپایی) دیللرده دئییلر. تحلیلی دیللرین کؤکو اون شکیلچی (پیشوند) و سون شکیلچی (پسوند) گؤتوره رک اونون فعل کؤکلری سؤزلری صرف اولوناندا بعضی زامانلاردا دَییشیلیر و بو دَییشیلمه هئچ بیر قایدا قانونا باغلی دئییل : مثلا تحلیلی قوروپوندا اولان فارس دیلینده "پخت" کؤکوندن "پختم" و "می پزم" سؤزلری دوزلَیرکی ، ایکینجی سؤزده کوک دَییشیلیر و "پز" اولور؛ و یا اینگیلیس دیلینده "Go" کؤکلو فعلدن ، کئچمیش زاماندا "Went" فعلی یارانیب و اصلی کؤک تام شکیلده دَییشیر.
اولو دیللردن ، اسکی فارس (فرس) ، پهلوی ، . یئنی جانلی دیللردن هیندی ، پشتو ، فارسی ، کوردی ، ائرمنی ، روسی و عمومیتله آوروپا دیللری تحلیلی دیللرقوروپوندادیر.
قالبی دیللر: بودیللره (سامی) دیللرده دئییلیر؛ قالبی دیللرده سؤزون کؤکو موختلیف قالیب لرده صرف اولونور و صرف اولونان زامان کؤک سؤزلرین عنصرلری بیر-بیریندن آیریلارکن آرادان گئتمه ییرلر ، مثلا "عمل" کؤکوندن دوزه لن "عامل" ، "معمول" ، "مستعمل" سرزلرینده "ع" ، "م" ، "ل" عنصرلری هر یئرده اؤز وارلیقلارینی ساخلامیشلار.
اسکی و اؤلو دیللردن : آرامی ، بابلی ، اَکِدی ، ویئنی و جانلی دیللردن عربی ، عِبری ، آشوری دیللر سیراسیندادیر.
التصافی دیللر: بو دیللر "اورال-آلتاییک" دیللری ده دئییلیر.بودیللرین کرکلری اون شکیلچی گؤتورمه ییرویالنیزسون شکیلچی گؤتورور.
مثلا تورک دیلی نین "گؤرمک" مصدرینده "گؤر" سؤزو کؤکدور، بو کؤکه شکیلچیلرآرتیرماقلا هم یئنی سؤزلر دوزَلتمک اولارو هم موختلیف زامانلاردا صرف اولونا بیلر، مثلا "گؤز" کؤکونه "ونتو" شکیلچی سی آرتیرماقلا "گؤرونتو" سؤزو دوزلَییر، عین حالدا بو فعل موختلیف زامانلاردا صرف اولونارکن اونون کؤکو همشه ثابیت قالیر و هئچ واخت دییشیلمه ییر؛ مثلا : بو فعلین صرفی، دیلمیزین چئشیتلی زامانلاریندا بئله اولور:
شهودی کئچمیش (ماضی مطلق)
گؤردوم
گؤردون
گؤردو
گؤردوک
گؤردونوز
گؤردولر
ایندیکی زامان (حال)
گؤرورَم
گؤرورسَن
گؤرور
گؤروروک
گؤرورسونوز
گؤرورلر
قطعی گله جک زامان (آینده مطلق)
گؤره جه یم
گؤره جَکسن
گؤره جَک
گؤره جه ییک
گؤره جک سینیز
گؤره جکلر
"گؤر" کؤکو بو اوچ زاماندا صرف اولونارکن دَسسشمه دی و باشقا زامانلاردا دا هئچ واخت دَییشمز. اسکی دیللردن سومئر، ایلام ، اورارتو و ماننا دیللری؛ و یئنی و جانلی دیللردن تورک ، فنلاند، کره، مَجار، و مَنچور دیللری التصافی دیللر قوروپوندادیر.
قایناق :دیلیمیزین ساده قیرامئری ( حسن راشدی )
"سو"دئییبدیر منه اولده،انام اب کی،یوخ
"یوخو"اویرتدی اوشاقلیقدامنه،خواب کی،یوخ
ایلک دفعه کی،"چورک"وئردی منه نان دئمه دی
ازلیندن منه "دوزدانه"، نمکدان دئمه دی
انام ،اختر دئمه یبدیرمنه،"اولدوز "دئییب او
سو دوناندا،دئمه ییب یخدی بالا،"بوز"دئییب او
"قار" دئییب ،برف دئمه ییب،دست دئمه ییب"ال"دئییب او
منه هئچواخت بیا سویله مه ییب،"گل"دئییب او
یاخشی خاطیرلاییرام،یاز گونو اخشام چاغی لار
باغچانین گون باتانیندا کی،ایلیق گون یاییلار
گل:-دئیه ردی،-داراییم باشیوی ای نازلی بالام!
گلمه سن گر،باجیوین استاجا زولفون دارارام
او دئمه زدی کی ،-بیا شانه زنم بر سر تو
گر نیایی بزنم شانه سر خواهر تو
بلی،داش یاغسادا گویدن،سن او سان من ده بویام
وار سنین باشقا انان،واردی منیم باشقا انام
اوزومه مخصوص اولان باشقا ائلیم واردی منیم
ائلیمه مخصوص اولان باشقا دیلیم واردی منیم
ایسته سن قارداش اولاق،بیر یاشایاق،بیرلیک ائدک
وئریبن قول-قولا،بوندان سورا بیر یولدا گئدک
اولا،اوزگه کولک لرله گرک اخمایاسان
ثانیا،وارلیغیما،خالقیما خور باخمایاسان
یوخسا گر زور دئیه سن ملتیمی خوار ائده سن
گون گلر،صفحه چونر،مجبور اولارسان گئده سن
22/آذر/1325/هجری گونش ایلی (23 یاشیندا)
ما ترکان نه تنها همچون قارچ های یکروزه در ایران جوانه نزده ایم ، بلکه ملّتی با بیش از 25 میلیون جمعیت و ریشه ای چندین هزار ساله در منطقه سکونت خود هستیم.ما صاحب زبانی قدرتمند و زیبا و فرهنگ و ادبیاتی بسیار غنی هستیم که پشتوانه عظیمی برای ملّت ما محسوب می شود.
چرا ما از هویت(کیملیک) و دارایی فرهنگی(وارلیق)خود بی خبر هستیم ؟
و آنچه را از تاریخ ایران میدانیم اکثراً در جهت تحقیر ملت و فرهنگمان است؟
جواب را باید در 80 سال سیستم حاکم شونیسم فارس که ارمغان رژیم پهلوی است جست.
شونیسم یعنی اعتقاد به برتری نژادی و یا حقوقی ملتی بر ملت دیگر.با کنار رفتن قاجاریه یا آخرین حکومت ترک در ایران،رژیم نژادپرست پهلوی با نقاب وحدت ملی ولی در اصل برای خدمت به اربابان خارجی خود تمرکزگرایی(سانترالیسم)افراطی و یکسان سازی اجباری هویتی _ فرهنگی کشور کثیرالملله ایران را در دستور کار خود قرار داد.طبق سیستم جدید شونیسمی،ایران یعنی تنها سرزمین ملت فارس و دیگر ملتهای ترک،کرد،عرب،بلوچ و ... باید از صحنه فرهنگی،سیاسی ایران محو می شدند .
دلیل استعمارگران خارجی به خصوص انگلیس برای این سیاست نیز ایجاد قدرتی یکپارچه به عنوان سدی در مقابل رقیب استعماری روسیه (که به تازگی سیاستهای ضد سرمایه داری را نیز پیشه کرده بود.)و ساده کردن بازی های استعماری خود در منطقه وجود داشت.اول خاطره تلخ اروپاییان از دولت مقتدر عثمانی و دیگری ترس از پیشرو بودن ملت ترک آذربایجان در حرکات روشنفکری و ضد استعماری بود چرا که آذربایجان در آن زمان در نتیجه ارتباط زبانی ملت ترک آذربایجان و آزادیخواهان آذربایجان همزبان خود در آنسوی رود آراز و ترکیه دروازه ورود اندیشه های نو و آزادیخواهی به ایران بود.
این دوران مقارن بود با عصر نظریه های نژادپرستانه به خصوص تئوری ساختگی نژاد برتر در اروپا که دستاویز استثمارگران شده بود. این تئوری های نژاد پرستانه ساخته و پرداخته اروپاییان در ایران منبع الهام و تغذیه برای عدهای روشن فکر جیره خوار دربار پهلوی گشت تا با این رژیم در نابودی ملّت های غیر فارس همراه گردند.
حکومت مرکزی نابودی فرهنگی ملّت ها را به نسل کشی ترجیح داد ، هر چند که در مواردی نیز جنایت و خونریزی را بر این ملّت ها روا داشت.
فعالیت های شونیستی در این دوران عموماً در قالب ایده های پان ایرانیستی صورت می گرفت. پان ایرانیست ها طرفدار ایجاد ملت واحد ایرانی از طریق نابودی هویّت ملّت های غیر فارس و فارس سازی اجباری آنها هستند. از این رو است که پایان ایرانیست ها (شونیستها) به نازیهای ایران نیز معروف گشته اند .
مرامنامه شونیسم فارس را می توان در نژاد پرستی ، ترک ستیزی و عرب ستیزی ، اسلام ستیزی ، باستان گرایی ، تبلیغ دین زرتشت خلاصه کرد.
اگر چه جرقّه های شونیسم فارس قبل از رژیم پهلوی و تحت تاثیر غربیان در ایران زده شده بود ولی ارتقاء آن در حد یک سیاست حکومتی از زمان رضا شاه شروع شد. از بنسنگذاران باستانگرایی و شونیسم آریایی نیز می توان از آخوندزاده ، جلالدّین میرزای قاجار ، میرزا ملکم خان و در نسل بعد ، سید حسن تقی زاده ، کاظم زاده ایرانشهر تبریزی ، محمود افشار ، احمدکسروی ، تقی ارانی ، بهار ، زضازاده شفق ، محمدعلی فروغی ، جواد شیخ السلام زاده یحی ذکاء و ... نامبرد.
منبع:
ترکها و ایران (موجودیت و راهمان)
نشریه دانشجویان آذزبایجانی دانشگاه علم و صنعت ایران